elenru

Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής Ακαδημίας

Τή σημερινή του μορφή ὁ Ναός κοσμεῖται ἀπό τοιχογραφίες διαφορετικῶν κατασκευαστικῶν καί καλλιτεχνικῶν φάσεων, μέ πιό ἀξιόλογες αὐτές τοῦ Ἀναστασίου Λουκίδη. Ἡ ἐσωτερική διακόσμηση, οἱ τοιχογραφίες τοῦ Ναοῦ ἔγιναν κατ’ ἀντιγραφή τῶν εἰκόνων τοῦ Λουδοβίκου Θειρσίου, ἀπό ἀγνώστους ἁγιογράφους, μέχρι τό 1880. Μέ τήν πάροδο ὅμως τοῦ χρόνου ὁ Ναός εἶχε ἐγκαταλειφθεῖ μέ ἀποτέλεσμα νά χρειάζεται εἰδική συντήρηση τόσο σέ θέματα τοῦ οἰκοδομήματος ὅσο καί στήν ἁγιογράφησή του. Ἡ τεχνοτροπία ἔφτανε στή γλυκερότητα καί τά θέματα ἔχουν τό χαρακτῆρα θρησκευτικοῦ πίνακα, καί ὄχι τοιχογραφίας.

 

Τό 1929 τό Ὑπουργεῖο Παιδείας συγκρότησε εἰδική ἐπιτροπή ἀποτελουμένη ἀπό τούς: Γ. Ἰακωβίδη, Ἀκαδημαϊκό καί διευθυντή τῆς Α.Σ.Κ.Τ., Γ. Σωτηρίου, καθηγητή βυζαντινῆς ἀρχαιολογίας καί Ζ. Παπαντωνίου, διευθυντή τῆς ἐθνικῆς πινακοθήκης, ἡ ὁποία θά ἀναλάμβανε τό ἔργο τῆς γενικῆς ἀνακαινίσεως τοῦ Ναοῦ. Μετά τήν αὐτοψία τά μέλη τῆς ἐπιτροπῆς κατέληξαν στό συμπέρασμα ὅτι ἀποκλείεται κάθε σκέψη ἐπέκτασης τοῦ Ναοῦ καί ἐπιτρέπεται μόνο ἡ ἀνέγερση ἑνός προνάου. Τά ὑπάρχοντα διακοσμητικά στοιχεῖα χαρακτηρίσθηκαν ὡς βαρβαρουργήματα καί ἐπιβαλλόταν ἡ ἄμεση ἐξάλειψή τους.

Τό Μητροπολιτικό Συμβούλιο ἐνέκρινε τό ὑποβληθέν ἀπό τήν ἐπιτροπή σχέδιο ἀνακαινίσεως τοῦ Ναοῦ διαβιβάζοντάς το στό Ὑπουργεῖο Παιδείας, τό ὁποῖο μέ τήν ὑπ’ ἀριθμ. 9715/27-2-1929 ἀπόφασή του διατάσσει νά προκληθεῖ, μέ πρόσκληση στόν ἡμερήσιο τύπο, ἡ ὑποβολή σκαριφημάτων μέ προϋπολογισμό, τά ὁποῖα ἔπρεπε νά ἀποσταλοῦν πρός ἔγκριση ἀπό ἐπιτροπή καλλιτεχνῶν.

Μετά τήν ἐν λόγῳ διαδικασία τό Ὑπουργεῖο μέ τήν ὑπ’ ἀριθμ. 30018/30-7-1929 ἀπόφασή του ἐνέκρινε τήν ἐκτέλεση τοῦ ἔργου ἀπό τό ζωγράφο Ἀναστάσιο Λουκίδη, μέ βάση τό ὑποβληθέν σχέδιο καί ὅρισε ἐπιτροπή ἀποτελουμένη ἀπό τούς Ἀ. Ὀρλάνδο, Γ. Ἰακωβίδη, Γ. Σωτηρίου, Θ. Θωμόπουλο καί Ἰ. Κοτεάκο «πού θά μεριμνήσει γιά τήν πιστή ἐφαρμογή τῆς μελέτης καί τήν ἐκτέλεση τοῦ ἔργου».

Ὁ Ἀναστάσιος Λουκίδης (1884-1972) σπούδασε στή Σχολή Καλῶν Τεχνῶν τῆς Ἀθήνας καί συνέχισε τό 1908 τίς σπουδές του στό Παρίσι. Ζωγράφισε ἁγιογραφικές συνθέσεις μέ ποικίλες τεχνοτροπίες καί ρυπαρογραφικές σκηνές σέ ρεαλιστικοϋπαιθριστικό ρυθμό. Ἦταν συντηρητικός ρεαλιστής καί στήν ἁγιογραφία ἄλλοτε ἀκολουθοῦσε τά ὑποδείγματα τῆς ἀναγέννησης καί ἄλλοτε προσπαθοῦσε νά πλησιάσει τή βυζαντινή παράδοση.

Ὁ καλλιτέχνης ζωγράφισε στόν Ἱερό Ναό τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς ἀκολουθώντας τόν ἀναγεννησιακό ρυθμό καί παρέδωσε στίς 2-1-1931 καί 2-1-1933 τά ἔργα του. Ἡ ἐπιτροπή τόν συνεχάρη καί κατά πρόταση τοῦ Κ. Παρθένη ἡ εἰκονογράφηση τοῦ Ναοῦ ἔπρεπε νά ὁλοκληρωθεῖ μέ τόν ἴδιο ρυθμό καί τεχνοτροπία.

Τό 1934 ὁ Θωμᾶς Θωμόπουλος ἁγιογράφησε θέματα στό Ἱερό Βῆμα καί τό 1950 ἁγιογραφήθηκε τό νέο Νότιο τμῆμα ἀπό τόν Π. Γεραλῆ. Τό 1964 ὁ Σπυρίδων Καρδαμάκης ἁγιογράφησε βυζαντινά θέματα, ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Βήματος.

Στόν κεντρικό θόλο τοῦ Ναοῦ, ἀπό τόν ἐσωνάρθηκα μέχρι καί τό Ἱερό Βῆμα, δεξιά καί ἀριστερά ὑπάρχει χορός ἁγίων μορφῶν ἀνδρῶν καί γυναικῶν σέ 4 καμάρες, πού πορεύονται πρός ἀνατολάς . Στήν πέμπτη καμάρα (νότια) πάνω ἀπό τό Σολέα ἀπεικονίζεται ὁ Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἀνάμεσα σέ 4 ἀγγέλους  ἐνῶ στήν ἀντίστοιχη (βόρεια) ἡ Παναγία ἀνάμεσα σέ 4 ἀγγέλους . Στό πάνω μέρος τῶν κιόνων ὑπάρχουν οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι. Στό βόρειο μέρος ἀπό Ἀνατολή πρός Δύση ἀπεικονίζονται οἱ Ἀπόστολοι Πέτρος, Ἰάκωβος, Φίλιππος, Ματθαῖος καί Ἰούδας. Στό νότιο μέρος ἀντίστοιχα οἱ Ἀπόστολοι Ἰωάννης, Ἀνδρέας, Βαρθολομαῖος, Θωμᾶς καί Ἰάκωβος ὁ Ἀλφαῖος (ἔργα Λουκίδη).

Στό Ἱερό Βῆμα ὑπάρχουν 3 κόγχες, ἡ κεντρική, ἡ βόρεια (πρόθεση) καί ἡ νότια (διακονικό).

Στήν κεντρική κόγχη δεσπόζει ψηλά ἡ Πλατυτέρα τῶν Οὐρανῶν. Κάτωθεν ὑπάρχουν 2 σειρές ἀγγέλων (τριάδες) (ἔργα Λουκίδη) καί κάτω ἀπ’ αὐτούς 6 μποῦστα βυζαντινῆς τεχνοτροπίας μέ τούς Ἁγίους: Γρηγόριο Παλαμᾶ, Γρηγόριο Νύσσης, Ἀνδρέα Κρήτης, Λεωνίδη Ἀθηνῶν, Ταράσιο Κων/λεως, Σεραφείμ Φαναρίου. Νεότερο εἶναι καί τό θέμα μέ τή μετάδοση καί μετάληψη τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων ἀπό τόν Κύριο.

Ἄλλα θέματα στό Ἱερό Βῆμα εἶναι ἡ Γέννηση , ἡ Βάπτιση τοῦ Κυρίου καί ἡ Πεντηκοστή σέ 2 τμήματα. Τά βυζαντινά, νεώτερα θέματα ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Βήματος εἶναι ἔργα τοῦ Σπυρίδωνος Καρδαμάκη.

Ἀκόμη νεώτερα βυζαντινά θέματα ἐντός τοῦ Κεντρικοῦ κλίτους τοῦ Ἱεροῦ Βήματος εἶναι: α) Νότια: Ἅγ. Κύριλλος, Ἅγ. Βασίλειος, Ἅγ. Γρηγόριος Θεολόγος. Καί σέ μποῦστα: Ἅγ. Γερμανός Κων/λεως, Ἅγ. Νικηφόρος, Ἅγ. Μεθόδιος.

β) Βόρεια: Ἅγ. Ἰωάννης Ἐλεήμων, Ἅγ. Ἀθανάσιος, Ἅγ. Ἰωάννης Χρυσόστομος.

Καί σέ μποῦστα: Ἅγ. Παρθένιος Λαμψάκου, Ἅγ. Ἐπιφάνιος Κύπρου, Ἅγ. Μελέτιος Ἀντιοχείας.

Στή βόρεια κόγχη (πρόθεση) ἡ θεματολογία περιλαμβάνει: Στό ἐπάνω μέρος μέσα σέ χρυσό φόντο Ἄγγελος μέ φτερά πού κρατᾶ βιβλίο ὅπου ἀναγράφεται «Ἐγώ εἰμί τό φῶς τοῦ κόσμου ὁ ἀκ... ε... οὐ μή περιπατή...»

Στή μέση (μποῦστα) οἱ Ἅγιοι: Γρηγόριος ὁ Διάλογος, Γρηγόριος Νεοκαισαρείας, Σίλβεστρος Ρώμης, Βουκόλος καί Παῦλος Ὁμολογητής.

Στό κάτω μέρος ἡ θυσία τοῦ Ἀβραάμ (βυζαντινῆς τεχνοτροπίας)

Ἄλλα θέματα στό βόρειο κλῖτος τοῦ Ἱεροῦ Βήματος: φυσικό τοπίο, ἔναστρος οὐρανός, 2 προφῆτες καί ὁ Ἅγ. Σπυρίδων σέ μποῦστο

Νεώτερα θέματα βυζαντινῆς τεχνοτροπίας οἱ (ὁλόσωμοι) Ἅγιοι: Ἅγ. Βησσαρίων Λαρίσης, Ἅγ. Νικόλαος, Ἅγ. Ἱερόθεος, Ἅγ. Μητροφάνης, Ἅγ. Οἰκουμένιος, Ἅγ. Ἀμβρόσιος, Ἅ. Μόδεστος, Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Νηστευτής, Ἅγ. Ταράσιος, Ἅγ. Θεράπων.

Στή νότια κόγχη (διακονικό) ἡ θεματολογία περιλαμβάνει:

Στό ἐπάνω μέρος μέσα σέ χρυσό φόντο Ἄγγελος πού κρατᾶ βιβλίο, ὅπου ἀναγράφεται ἡ φράση «Ἰδού ἡ Παρθένος ἐν γαστρί ἕξει καί τέξεται υἱόν καί καλέσουσι τό ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ» (ἔργο Λουκίδη).

Στή μέση οἱ Ἱεροδιάκονοι Στέφανος, Ρωμανός, Πρόχορος, Λαυρέντιος καί Εὔπλους (βυζαντινῆς τεχνοτροπίας).

Στό κάτω μέρος ἡ Φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ.

Ἄλλα θέματα στό Νότιο κλῖτος τοῦ Ἱεροῦ Βήματος: Φυσικό τοπίο, ἔναστρος οὐρανός, 2 προφῆτες καί ὁ Ἅγιος Φώτιος ὁ Μέγας σέ μποῦστο (ἔργα Λουκίδη).

Νεώτερα θέματα βυζαντινῆς τεχνοτροπίας οἱ Ἅγιοι (μποῦστα): Φώτιος Κων/λεως, Πολύκαρπος, Ἀντύπας, Σωφρόνιος, Πέτρος Ἁλεξανδρείας.

Καί ὁλόσωμοι οἱ Ἅγιοι: Κυπριανός, Ἐλευθέριος, Χαράλαμπος, Διονύσιος ὁ ἐκ Ζακύνθου, Νεκτάριος Πενταπόλεως, Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος, Βλάσιος, Διονύσιος Ἀρεοπαγίτης, Σπυρίδων, Ἀθανάσιος ὁ Χριστιανουπόλεως.

Στό βόρειο κλῖτος τοῦ κυρίως Ναοῦ, στό ἐπάνω μέρος διασώζονται οἱ ἁγιογραφίες τοῦ Λουκίδη σέ 2 ζῶνες.

Στήν ἐπάνω ζώνη ἀπεικονίζονται δυάδες προφητῶν: Ἀγγαῖος Ἰωνᾶς, Ἐλλισαῖος Μωυσῆς , Ἱερεμίας Ἀμώς, Μαλαχίας Σοφονίας , Ἰωήλ Ναούμ. Στήν κάτω ζώνη θέματα ἀπό τή ζωή τοῦ Χριστοῦ: Ἡ ψηλάφηση τοῦ Θωμᾶ, ἡ κλάση τοῦ ἄρτου, ἡ κρίση κατά τή Δευτέρα Παρουσία, τό Ἄγγελμα τῆς Ἀναστάσεως ἀπό τόν Ἄγγελο στίς Μυροφόρες, ἡ ἐμφάνιση τοῦ Ἀναστημένου Χριστοῦ στή Μαρία Μαγδαληνή.

Στό τέμπλο ἡ ἐπάνω ζώνη περιλαμβάνει Δωδεκάορτο μέ τό Μυστικό Δεῖπνο στή μέση. Στό κάτω μέρος ὑπάρχουν οἱ εἰκόνες τοῦ ἔνθρονου Χριστοῦ, τῆς Παναγίας Βρεφοκρατούσας, τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου καί τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, ἔργα τοῦ Λ. Γεραλῆ.

Στήν προέκταση τοῦ Τέμπλου στό Νότιο κλῖτος ὑπάρχει στό μέσον ἡ εἰκόνα τῆς Ἁγίας Τριάδος (δυτικότροπη) μέ μαρμάρινο ἐπιστύλιο καθώς καί 4 Ἅγιοι ἐντοιχισμένοι: Ἅγ. Παντελεήμων, Ἅγ. Χαράλαμπος, Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος καί Ἀναστασία ἡ Φαρμακολύτρια, ἔργα Π. Γεραλῆ.

Στό νότιο τοῖχο τοῦ νέου κλίτους ὑπάρχουν ἐντοιχισμένες ἁγιογραφίες 8 Ἁγίων: Ἅγ. Φανούριος, Ἅγ. Δημήτριος, Ἅγ. Προκόπιος, Ἅγ. Γεώργιος, Ἅγ. Εὐστάθιος, Ἅγ. Μηνᾶς, Ἅγ. Κοσμᾶς, Ἅγ. Δαμιανός, ἔργα Π. Γεραλῆ.

Στήν ὀροφή τοῦ νοτίου νέου κλίτους ἀνάμεσα σέ ζωγραφικό διάκοσμο, σέ μποῦστα, ἀπεικονίζονται: Ἁγ. Ἑλένη, Ἅγ. Κωνσταντῖνος, Ἁγ. Θεοδώρα, Ἁγ. Μακρίνα, Ἁγ. Εὐφροσύνη.

Στό γυναικωνίτη (δυτική πλευρά) ὑπάρχουν βυζαντινῆς τεχνοτροπίας νεότερα θέματα: Ἅγ. Εὐθύμιος Ἅγ. Στυλιανός Ἅγ. Ἰωακείμ καί Ἄννα Ἅγ. Ἐφραίμ Ἅγ. Γρηγόριος ὁ Δεκαπολίτης Ἅγ. Φανούριος Ἁγία Εὐγενία Ἅγ. Νικόλαος Πλανᾶς.

Στήν ὀροφή ἀπεικονίζεται ἡ Δημιουργία τοῦ Σύμπαντος.

Διακρίνονται στή μέση ὁ οὐρανός καί σφαίρα (ἥλιος) πού ἐκπέμπει ἀκτίνες, 2 μεγάλοι Ἄγγελοι, ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη καί οἱ ἀστέρες, ἡ θάλασσα καί ἡ ξηρά, ὁ Ἀδάμ ἀναπεσών μέ τήν Εὔα νά «βγαίνει» ἀπό τήν πλευρά του.

Ἐντός κύκλου ἀναγράφεται: «+ΚΑΙ ΕΙΔΕ Ο ΘΕΟΣ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΟΣΑ ΕΠΟΙΗΣΕ +ΚΑΙ ΕΓΕΝΕΤΟ ΕΣΠΕΡΑ ΚΑΙ ΕΓΕΝΕΤΟ ΠΡΩΙ ΗΜΕΡΑ ΕΚΤΗ+ .

Στό Δυτικό τοῖχο τοῦ Γυναικωνίτου ὑπάρχει μεγάλο θέμα πού ἀπεικονίζει ἔνθρονο τόν Θεό, ἀνάμεσα σέ ἀγγέλους νά ἐπιβλέπει τά δημιουργήματά του .

Στή βορειοδυτική πλευρά ὑπάρχει τό θέμα τῆς ἐκδιώξεως τῶν πρωτοπλάστων ἀπό τόν Παράδεισο, ἔργο Λουκίδη.

Στή νότια πλευρά τοῦ γυναικωνίτου ὑπάρχει ἡ Μεγάλη Δέηση, ἡ φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ καί στήν ὀροφή 5 τετράδες μέ μποῦστα μέ τήν ἑξῆς σειρά: 1η τετράδα: 4 ἄγγελοι. 2η τετράδα: Πρ. Δανιήλ – Πρ. Σολομών – Πρ. Δαυίδ – Πρ. Ἡσαΐας. 3η τετράδα: Ἁγία Αἰκατερίνη Ἁγία Κυριακή Ἁγία Εἰρήνη Ἁγία Μαρκέλα. 4η τετράδα: Ἅγ. Ἀντώνιος Ἅγ. Εὐθύμιος Ἅγ. Στυλιανός Ἅγ. Σάββας. 5η τετράδα: Ἁγία Σοφία Ἁγία Πίστις Ἁγία Ἀγάπη Ἁγία Ἐλπίδα.

Ὁ ἐσωτερικός διάκοσμος τοῦ Ναοῦ περιλαμβάνει σταυροθόλια, φυτικές συνθέσεις, πτηνά καί ζῶα. Τά θέματα μέ πτηνά καί ζῶα εἶναι δανεισμένα ἀπό τήν ἀρχαιότητα, ὅπως π.χ. τό περιστέρι, πού συμβολίζει τήν εἰρήνη τῆς ψυχῆς, τό παγώνι, πού συμβολίζει τήν ἀθανασία τῆς ψυχῆς κ.ἄ. Ἀπό τά φυτικά θέματα ἡ ἐλιά συμβολίζει τήν εἰρήνη, ὁ φοίνικας τήν ἀθανασία, ἡ δάφνη τή δόξα καί ἡ ἄμπελος μέ τό κλῆμα τόν Χριστό.

Ἐντός τοῦ Ναοῦ ὑπάρχουν ἀκόμη μεγάλες καί μικρές φορητές εἰκόνες.

Ξεχωρίζουν οἱ εἰκόνες τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς (ἀντίγραφο τοῦ πρωτοτύπου θέματος τοῦ Τσέκολι, πού βρίσκεται στήν Ἱ. Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Πόρου) καί τοῦ Ἁγ. Χαραλάμπους μέ ἀσημένια πουκάμισα πού βρίσκονται στά μαρμάρινα προσκυνητάρια τοῦ Ναοῦ, στόν ἐσωνάρθηκα. Η εφέστιος εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής φέρει την υπογραφή του ζωγράφου Γ. Δρίβα και ημερομηνία 1878.

Κατά τήν συντήρηση τῶν εἰκονογραφικῶν θεμάτων τοῦ Ναοῦ οἱ ἐπιστήμονες διαπίστωσαν ὅτι κάτω ἀπό τά θέματα τοῦ Λουκίδη ὑπάρχουν τουλάχιστον 2 στρώματα ἁγιογραφήσεως.

Designed by web-develop.gr Copyright @2022